Draqon
Aktif Üye
Kayıp Bağlantı: Çin’in Dijital Refah Stratejisi ve Dijital Şirketler
Çinliler ellerinden geleni alıyorlar. Bunu internet üzerinden yapmayı ve cep telefonuyla ödeme yapmayı tercih ediyorlar. Çin’de bir milyardan fazla insan çevrimiçi durumda ve bunların yüzde 85’i düzenli olarak mobil ödeme yöntemlerini kullanıyor; bu oran Amerika Birleşik Devletleri’nde yüzde 43 ve Avrupa Birliği’nde ise yaklaşık yüzde 20. Küresel çevrimiçi ticaretin yarısından fazlası Çin’de gerçekleşiyor. Çevrimiçi alışveriş ve dijital iletişim hizmetlerinin günlük yaşamı şekillendirdiği akıllı telefon, Çin’deki kadar günlük yaşama kök salmış başka hiçbir yerde bulunmuyor. Bu gelişme korona salgını döneminde yeniden arttı; Çin internet ekonomisi uzmanı Winston Ma’nın tanımladığı gibi tüketim “sosyal bir deneyim” haline geldi.
Reklamcılık
Komünist Parti Halk Cumhuriyeti’ni tüketim ulusuna dönüştürüyor
Halk Cumhuriyeti dijital yerlilerin ülkesidir. 400 milyondan fazla insan, 1981 ile 1996 yılları arasında doğan ve Milenyum Kuşağı olarak adlandırılan kuşağa mensuptur. Dijital teknolojilerle büyümüşler ve Çin’in son yıllardaki ekonomik kalkınmasından faydalanmışlardır. Çinli sosyolog Sun Liping bunu “siyasi alanda toplumsal istikrarın temeli, iç talebi ve tüketimi teşvik eden ana faktör ve kültürel modernleşmenin ana aktörü” olarak görüyor. İronik bir şekilde, Komünist Parti Halk Cumhuriyeti’ni tüketimci bir ulusa dönüştürdü.1
Çin’deki altyapılar bu dinamiğe ayak uydurabiliyor. Çin, 5G mobil iletişim standardını genişletmede dünya lideridir ve devlete ait şirket Huawei, teknoloji lideri olarak kabul edilmektedir. Dijital alanda çoğu Çinli artık eşi benzeri olmayan bir altyapı refahının tadını çıkarıyor.
ABD Dışişleri Bakanı David Blinken, Mayıs 2022’de “Şehirleri ve toplu taşıma ağları dünya standartlarında olan ikinci büyük ekonomi” dedi. ABD hükümeti için endişe verici bir senaryo: “Çin, dünyanın en büyük teknoloji şirketlerinden bazılarına ev sahipliği yapıyor” ve geleceğin teknolojilerine ve endüstrilerine hakim olmayı hedefliyor.”
Çin dijitalde büyük bir atılım yaptı: Dijital sektörü… Rol model ve Batı için sistemik bir meydan okuma haline geldi. Dünyanın en büyük dijital sektörünü yaratan bu gelişme nasıl gerçekleşti?
Parti liderliği dijital refaha kararlıdır
Bu gelişmenin rotası yaklaşık 15 yıl önce Pekin’de belirlendi. Küresel mali kriz sırasında, ucuz işgücünün sömürülmesine ve ihracata dayalı bir büyüme modelinde Çin’in “dünyanın tezgahı” rolü giderek sorunlu hale geldi. Bu durum tüketimin düşük olmasına, şehir ile kır arasında büyük bir gelir uçurumuna ve yapısal işsizliğe yol açtı.
Dönemin devlet başkanı ve parti lideri Hu Jintao, bunun reçetesi olarak yerel e-ticaret endüstrisinin geliştirilmesini savundu. Çin liderliği daha sonra dijital ekonomiyi ve özellikle kullanıcı odaklı platformları daha güçlü bir şekilde desteklemeye başladı. Bu dijital alanı yaratmak için çok büyük yatırımlar gerekliydi. 2013 tarihli bir yayında Danıştay, “tüketime yönelik yüksek kaliteli bilgi ürünlerini” büyümenin ana itici gücü olarak tanımladı. Dijital teknolojiye meraklı orta sınıfın üyeleri bu bilgi tüketiminin öncüleri haline gelmeli.2
Çinli düzenleme uzmanı Angela Huyue Zhang bu süreci şu şekilde özetliyor: “ÇKP, platform ekonomisinin gelişimini yeni bir büyüme motoru ve Çin ekonomisini yatırım odaklı modelden tüketim odaklı modele dönüştürme fırsatı olarak gördü.”3 Liderliğin planı işe yaradı: Çin’in dijital ekonomisinin değeri 2021’de yaklaşık 6,7 trilyon ABD dolarına ulaştı; bu, ülkenin gayri safi yurt içi hasılasının (GSYİH) neredeyse yüzde 40’ına tekabül ediyor.
Eksik olan: Hızla değişen teknoloji dünyasında, çoğu zaman tüm haberleri ve arka plan bilgilerini yeniden sıralamak için zaman vardır. Hafta sonu ise güncel olaylardan uzaklaşıp yan yolları takip etmek, başka bakış açıları denemek ve nüansları duyulabilir hale getirmek istiyoruz.
Dijital şirketler için bir misyon
Yerel dijital ekonomi, özellikle Çin’in BT sanayileşmesinde önemli bir rol oynamalıdır. 1990’ların sonunda, başlangıçta sosyo-ekonomik deneyler için kurulan özel ekonomik bölgelerde, Silikon Vadisi’ndeki ABD orijinallerinin kopyaları olarak ortaya çıktılar.
Artık tüm dünya Tencent, Alibaba ve Baidu’yu tanıyor ve Huawei, Apple ve Samsung’un yanında en önemli akıllı telefon üreticisi haline geldi. Başlangıçta onlar henüz küçük start-up’lardı ve hiçbir şekilde günümüzün dev şirketleri değillerdi. Artık Çin özelliklerine sahip, Çin dijital politikasına ve parti ve devlet liderliğinin hedeflerine çok daha bağımlı ve iç içe geçmiş, ayrı bir dijital sektör haline geldiler.
1998 yılında Çin’in en çok kullanılan süper uygulaması WeChat’in sorumlusu olan Shenzhen merkezli Tencent kuruldu. 1999 yılında ünlü girişimci Jack Ma tarafından kurulan Alibaba, şu anda Çin’in en büyük e-ticaret şirketidir ve şu anda Çin’in günlük yaşamının tüm yönlerine hakim olan sosyal medya mega uygulaması WeChat ile tanınmaktadır. Pekin merkezli Baidu, 2000 yılından bu yana Çin İnternet topluluğuna arama, reklam ve navigasyon hizmetleri sunuyor.
En çok satış yapan on internet şirketinden beşi artık ABD’den, beşi ise Çin’den geliyor. ABD şirketleri Amazon, Alphabet (Google), Meta (Facebook), Netflix ve PayPal’ın yanı sıra, daha önce bahsedilen teknoloji şirketleri Alibaba ve Tencent’e ek olarak, e-ticaret şirketleri JD.com ve Meituan ile ByteDance de bu alanda yer alıyor. dünyanın en büyük başarılı kısa video platformu TikTok.
Çinli dijital şirketler yurtdışında da giderek daha başarılı oluyor. Bu yılın başlarında ABD’de en çok indirilen beş uygulamadan dördü Çinli şirketler tarafından geliştirilip yayınlandı: Temu, TikTok, CapCut ve Shein; Washington ve Silikon Vadisi’nde alarm zillerinin çalmasına şaşmamak gerek!
ABD şirketlerinin kullanıcı sayısı hala çok daha fazla ve dünya çapında da daha yaygın durumdalar. Kullanıcı veri profillerinin değeri de ABD’li rakiplerin faaliyet gösterdiği ülkelerde genellikle daha yüksektir ve Çinli dijital şirketler hiçbir şekilde uluslararası odaklı değildir. Ancak Asya pazarlarında avantajları var.
Çin’de dijital kapitalizm
Sadece on beş yıl içinde Silikon Vadisi’nin yanında ikinci bir dijital ekonomi merkezi ortaya çıktı. “İkinci oyunun avantajı” dijital dünyada da etkileyici bir şekilde ortaya çıkıyor. Hintli-Amerikalı jeopolitik ve küreselleşme uzmanı Parag Khanna, modernleşmeyi yakalayan ülkelerin bazı teknolojik gelişmelere diğerlerinden daha geç yaklaşması ve iki teknolojik adımı aynı anda atabilmesi nedeniyle başlangıçtaki bu dezavantajı avantaja çevirebilmesi olgusunu şöyle adlandırıyor: “Mobil sabit hatlardan önce gelir, dijital bankacılık ATM’lerden önce gelir, bulut bilişim masaüstü bilgisayarlardan önce gelir” diye açıklıyor.4
Devlet planlaması ve desteği olmasaydı, dünyanın en büyük dijital ekonomisi muhtemelen boşa giderdi; Mao döneminden kalma planlı ekonomi geleneği Çin’in BT sanayileşmesi için faydalıydı. Halk Cumhuriyeti’nin 14. Beş Yıllık Planı, 2035 yılına kadar “temel sosyalist modernleşme” hedefine ulaşmak için “teknoloji ve yenilik, yeni kentleşme ve yeşil kalkınma” gibi uzun vadeli hedefler koyuyor.
Çin kalkınma politikası başka bir tarihsel kaynaktan yararlanıyor: Çin’in deney kültüründen. Çin bu bakımdan büyük bir geleneğe sahiptir; Mao Zedung yönetimindeki “Büyük İleri Atılım”ın (yıkıcı) politikasını bir düşünün. Deng Xiaoping’in pragmatik liberalizasyonunun bir parçası olarak kurulan ve günümüzün dijital alanının beşiği haline gelen devasa özel ekonomik bölgeler, aynı zamanda daha başarılı ve daha az yıkıcı etkileri olan büyük ölçekli sosyal deneyler olarak da görülebilir.
Batı’daki birçok insan bunun nasıl olabileceğini merak ediyor. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü’nde (MIT) ekonomi profesörü Daron Acemoğlu ise temsilci: “Demokratik olmayan bir rejim hiçbir zaman Çin’deki kadar inovasyona dayalı bir büyüme sağlamayı başaramadı.” Öte yandan Harvard’lı siyaset bilimci Angela Zhang, Çin siyasetinin temelde “esnek, pragmatik, değişken” olduğunu doğruluyor[e] sürekli ve geçer[e] Ulusal ve uluslararası ortamlara uyum sağlayın.”5
İronik bir şekilde, 70 yıldır aralıksız iktidarda olan Çin Komünist Partisi, dijital sektörde eşi benzeri olmayan bir kapitalist gelişmeyi tetiklemek için büyük bir esneklik kullanabildi. Çin’e özgü dijital kalkınmacılığın gelişmesiyle birlikte Çin’in parti ve devlet liderliği dijital refahın hızla yayılmasını sağladı.
Parti ve devlet liderliği yerel dijital ekonomiyi destekledi, geniş kullanıcı tabanının memnuniyetinden yararlandı ve hatta kendi seçtikleri kelimeleri benimsedi. Başkan Xi Jinping, Mart 2021’de 14. Beş Yıllık Plan’ın kabulü vesilesiyle yaptığı konuşmada dijital Çin’in önemini vurguladı: Ülkenin “dijital bir toplum, dijital bir hükümet ve sağlıklı bir dijital ekosistem geliştirmek için daha hızlı çalışması gerekiyor” “
Kaynaklar/referanslar:
- Liping Sun: “Ortak Ruh ve Orta Tabakaların Yükselişi”. İçinde: Lü Ye, 12 (2009)
- Winston Ma: Çin’in Mobil Ekonomisi. Wiley, Hoboken 2017.
- Angela Huyue Zhang: “İstikrardan Önce Çeviklik. Çin’in Platform Ekonomisini Düzenlemede Büyük Geri Dönüşü”. İçinde: Asya e-Dergisi, Sayı 28 Temmuz 2021.
- Parag Khanna: Asyalı Geleceğimiz. Rowohlt, Berlin 2019.
- Angela Huyue Zhang: “İstikrardan Önce Çeviklik. Çin’in Platform Ekonomisini Düzenlemede Büyük Geri Dönüşü”. İçinde: Asya e-Dergisi, Sayı 28 Temmuz 2021.
(vbr)
Haberin Sonu